Oxford merkezli La Trobe Üniversitesi’nden Prof. Jenny Graves’in aktardığına göre, erkek (XY) ve kadın (XX) bireylerin beyinlerinde gen aktivitesi önemli ölçüde değişiklik gösteriyor.
2025’te yayımlanan bir çalışmada, erkek beyinlerinde 610, kadın beyinlerinde ise 316 genin daha aktif olduğu belirlendi.
Araştırmacılar, bu farklılıkların yalnızca hormonlardan değil, doğrudan genetik etkilerden kaynaklandığını ve fetal gelişimin çok erken dönemlerinde başladığını vurguluyor.
Genlerin yalnızca yüzde 10’u cinsiyet kromozomlarında
Genlerin büyük bölümü cinsiyet kromozomlarında değil, her iki cinsiyette de bulunan “normal” kromozomlarda yer alıyor. Bu durum, cinsiyet hormonlarının (östrojen ve testosteron) gen aktivitesi üzerinde önemli bir rol oynadığını düşündürüyor.
Beyin dokularında yapılan incelemelerde, kadınlarda nöronlarla ilişkili genlerin, erkeklerde ise hücre zarları ve çekirdek yapılarıyla ilgili genlerin daha aktif olduğu görüldü.
Hastalık risklerinde cinsiyet farkı
Gen düzeyindeki bu farklılıklar, beyin hastalıklarına yatkınlıkta da cinsiyet farklarını açıklayabilir.
Alzheimer hastalığı ile ilişkili genlerin çoğu kadınlarda daha aktif. Bu da kadınlarda hastalığın görülme oranının iki kat fazla olmasını açıklayabilir.
Erkeklere özgü SRY geni ise Parkinson hastalığının ilerlemesini hızlandırabiliyor.
Sonuç: Beyin farkı doğuştan ama kesin sınırlar yok
Araştırmacılar, erkek ve kadın beyinlerinde genlerin farklı çalıştığını kabul etse de, bunun zekâ ya da davranış üzerindeki etkisinin henüz tam olarak anlaşılmadığını belirtiyor.
Graves, “Cinsiyetler arasında genetik düzeyde farklılıklar var, ancak bu farklar bireylerin kapasitesini veya zekâsını belirlemiyor,” diyor.
Araştırma, The Conversation aracılığıyla yayımlandı.