Uzmanlar, beynin kendi atık temizleme ağı olan ‘glimfatik’ sistemin özellikle uyku sırasında daha aktif çalıştığını bildirdi. Uyku bozulduğunda bu sistemin yeterince işleyemediği ve beyinden toksinlerin atılmasının yavaşladığını vurgulayan araştırmacılar bu durumun, demans ve Alzheimer riskini artırabileceğini söyledi.
Vücuttaki hücreler atık üretiyor ve bu atıklar lenf sistemiyle temizleniyor. Ancak beynin lenf damarları bulunmuyor. Yaklaşık 12 yıl önce keşfedilen ‘glimfatik’ sistem, beyin-omurilik sıvısını kullanarak hücreler arasındaki atıkları topluyor ve toplardamarlara aktarıyor.
Fareler üzerinde yapılan çalışmalar, bu sistemin uykuda çok daha aktif olduğunu ve özellikle Alzheimer hastalığında rol oynayan ‘beta amiloid proteinlerini’ (Aß) temizlediğini gösterdi. İnsanlarda da uykusuz geçen tek bir geceden sonra beyinde seviyelerinin arttığı gözlemlendi.
Uzmanlara göre kaliteli uyku, beyin sağlığı için kritik öneme sahip. Fakat tedaviyle toksinlerin temizlenmesinin doğrudan demans riskini düşürüp düşürmediği henüz kesinleşmedi. Araştırmalar, özellikle Aß ve tau proteinlerinin kan düzeylerini uyku-uyanıklık döngüsü boyunca izleyerek, uyku apnesi ve insomnia tedavisinin beyin temizliği üzerindeki etkisini anlamaya odaklanıyor.
Bilim insanları, beyin sağlığı ile bilişsel işlevler konusunda endişe yaşayanların, uyku düzenlerini takip etmeleri ve bir hekime başvurmalarını tavsiye ediyor.